Alles over allergenen
Allergenen zijn stoffen die een allergische reactie veroorzaken bij mensen die daar gevoelig voor zijn.
Bij een voedselallergie reageert het lichaam op één of meerdere eiwitten in het betreffende product. Het afweersysteem ziet dit als een schadelijke stof en maakt antistoffen aan. Dat zorgt binnen enkele minuten tot een paar uur na het eten voor een allergische reactie.
De klachten zijn per persoon verschillend en kunnen per voedingsmiddel variëren van mild tot heftig. Het gevolg kan zijn dat iemand last krijgt van jeuk, een verstopte neus, een dikke keel, buikkrampen of acuut braken. Een allergische reactie kan ook leiden tot ademhalingsproblemen of problemen met hart en bloedvaten (anafylactische shock) waaraan iemand zelfs kan overlijden.
Alle voedselverwerkende bedrijven zijn verplicht om consumenten te informeren over de aanwezigheid van allergenen in hun producten. De NVWA controleert of bedrijven zich aan deze regel houden. Het uitblijven van of onvolledige informatie over allergenen in voedselproducten kan immers grote gevolgen hebben voor de consument.
De Europese Unie heeft veertien stoffen als allergenen benoemd. Voedselverwerkende bedrijven zijn verplicht consumenten te informeren over de aanwezigheid van deze stoffen:
- Gluten (tarwe, rogge, gerst, haver, spelt, khorasantarwe)
- Noten
- Soja
- Melk
- Vis
- Sulfiet
- Pinda’s
- Schaal- en schelpdieren
- Selderij
- Mosterd
- Sesam
- Ei
- Lupine
- Weekdieren
Een overzicht van de 14 verplicht te duiden allergenen kun je hier downloaden (download start in nieuwe tab).
Op locatie moet dit op het moment dat de klant hiernaar vraagt. Op afstand (webshop etc.) is dit inzichtelijk bij het product of wordt de klant gevraagd contact op te nemen met de locatie. In beide gevallen moet de klant actief uitgenodigd worden om vragen te stellen over allergenen, bijvoorbeeld met de tekst: ‘Heeft u een allergie, vraag ons om de informatie.’
Ook als de inspecteur van Houwers of de NVWA op bezoek komt, moet de allergeneninformatie beschikbaar en volledig zijn.
Nederland hanteert sinds 1 januari 2024 een nieuw allergenenbeleid gericht op voorverpakte producten. Lees hier alles over dit beleid.
Voedselverwerkende bedrijven die niet-voorverpakte producten verkopen, kunnen op twee manieren allergeneninformatie aan de consument verstrekken: schriftelijk en mondeling. Er gelden dan verschillende eisen.
Eisen mondelinge allergeneninformatie
- Schriftelijk melden dat consumenten het personeel om informatie kunnen vragen, bijvoorbeeld met bordjes op de toonbank
- De allergeneninformatie moet schriftelijk of elektronisch beschikbaar zijn voor het personeel én voor inspecteurs
Eisen schriftelijke allergeneninformatie
- Bedrijven moeten duidelijk vermelden waar de allergeneninformatie voor consumenten beschikbaar is
- De informatie moet voor iedereen vrij toegankelijk, begrijpelijk en duidelijk leesbaar zijn
De bedoeling is dat consumenten zonder omhaal kunnen lezen of achterhalen welke allergenen in het gerecht of product zitten. Een optie is om de informatie direct bij het product op de kaart te zetten.
Belangrijk om te onthouden: bedrijven mogen de allergeneninformatie mondeling geven, maar moeten consument daar schriftelijk van op de hoogte brengen, bijvoorbeeld met een bordje op de toonbank (‘Heeft u een allergie, laat het ons weten!’).
Daarnaast moet de allergeneninformatie schriftelijk of elektronisch aanwezig zijn voor de medewerkers en de inspecteur. De informatie op basis van de recepten of verpakkingen moet kloppend zijn, zowel elektronisch als schriftelijk. Het is belangrijk om hiervoor zorg te dragen.
Klik hier om de allergenenlijst 2024 van Houwers te downloaden voor jouw bedrijf (download start in nieuwe tab).
Houwers biedt ondernemers een toegankelijke manier om de kennis van ondernemers en medewerkers op het gebied van allergenen op het juiste niveau te brengen. Op Waaromdaarom.nu, het toets- en ontwikkelplatform voor voedselveiligheid van Houwers, is de e-learningmodule Allergenen te vinden. Deze e-learning is gebaseerd op de Verordening (EU) Nr. 1169/2011 en licht de risico’s voor voedselveiligheid toe en de maatregelen die je moet treffen om die risico’s te vermijden of te verminderen.
De hoofdstukken in deze e-learning:
- Wat zijn allergenen
- Symptomen allergische reactie
- Wettelijk vastgestelde allergenen
- Voorverpakte Levensmiddelen
- Onverpakte Levensmiddelen
- Valkuilen
- Azo-kleurstoffen
- Allergenen in de verschillende branches
Overzicht van de 14 verplicht te duiden allergenen
Allergenenlijst om in te vullen voor jouw bedrijf
Downloads starten in nieuwe tab.